Opvoeden buiten de lijntjes
Hoogbegaafdheid en hoogsensitiviteit gaan altijd samen. Het ene zegt iets over hoe snel en diep een kind denkt, het andere over hoe intens het kind voelt en waarneemt. En samen? Vormt het een bijzondere combinatie, soms intens, soms uitdagend, maar vooral vol potentie.
Veel ouders herkennen hun kind hierin. Slim, maar ook gevoelig. Snelle denker én dromer. Een kind dat veel ziet, veel voelt en veel denkt. Dat scherp reageert op sfeer, geluiden, onrecht of onduidelijkheid. En dat zich soms lijkt te verliezen in emoties of gedachten die moeilijk te stoppen zijn.
Wat betekent hoogsensitiviteit?
Hoogsensitiviteit is geen stoornis of etiket, maar een beleving. Een hoogsensitief kind:
– merkt subtiele signalen op die anderen missen
– raakt snel overprikkeld in drukke of chaotische situaties
– voelt stemmingen van anderen haarfijn aan
– heeft behoefte aan rust, duidelijkheid en veiligheid
– denkt diep na over wat het ervaart of voelt
Als die eigenschap samengaat met een hoogbegaafd brein, dat alles razendsnel verwerkt, ontstaat er intensiteit. Niet alleen in denken, maar ook in beleven.
De kracht en uitdaging van intensiteit: vijf overexcitabilities
De Poolse psycholoog Kazimierz Dabrowski beschreef vijf vormen van ‘overexcitabilities’ die vaak voorkomen bij hoogbegaafde kinderen:
- Intellectueel: een honger naar kennis, analyseren en kritisch denken
- Emotioneel: diepe gevoelens, grote empathie en gevoeligheid
- Verbeelding: rijke fantasie, creativiteit en symbolisch denken
- Zintuiglijk: sterke reactie op geluiden, geuren, aanraking of licht
- Psychomotorisch: behoefte aan beweging, energie, onrust of snelheid
Herken je dit bij je kind? Dan is de kans groot dat het gedrag niet ‘te veel’ is, maar intens, op meerdere lagen tegelijk.
Hoe uit zich dat in gedrag?
Een kind dat slim en gevoelig is, kan onvoorspelbaar gedrag laten zien.
Bijvoorbeeld:
– Boosheid of terugtrekgedrag na een drukke schooldag
– Grote emoties bij kleine veranderingen of onrecht
– Kritische vragen over de wereld, gevolgd door zorgen of piekeren
– Moeite met inslapen, ontspannen of ‘uit’ staan
– Fel reageren op geluid, sfeer, voeding of aanraking
Wat voor de buitenwereld ‘heftig’ of ‘dramatisch’ lijkt, is vaak een kind dat zichzelf probeert te beschermen tegen te veel prikkels; extern of intern.
Intensiteit is geen probleem, maar vraagt om afstemming.
Hoogbegaafdheid zorgt voor een sterke binnenwereld. Deze kinderen hebben vaak een rijke fantasie, grote empathie en veel rechtvaardigheidsgevoel. Ze zijn creatief, betrokken en filosofisch. Maar diezelfde intensiteit kan ook zorgen voor overprikkeling, vermoeidheid of onbegrip.
Het helpt als je als ouder kunt zien: Dit gedrag is geen onwil, maar overloop. Je kind doet niet moeilijk, het hééft het moeilijk. En jouw erkenning maakt verschil.
Wat kun je doen als ouder?
Ouders van hoogbegaafde, hoogsensitieve kinderen zoeken vaak naar balans. Je wilt je kind beschermen, maar ook uitdagen. Rust bieden, maar niet begrenzen in groei. Dat vraagt soms schakelen en vertrouwen.
Een paar dingen die helpen:
– Erken de intensiteit, zonder het te problematiseren
– Zorg voor rust en voorspelbaarheid na drukke momenten
– Wees duidelijk in verwachtingen, maar ook zacht in toon
– Benoem gevoelens en ervaringen: “Je voelde dat er iets niet klopte, hè?”
– Laat je kind zelf ontdekken wat helpt bij ontprikkelen (bijv. lezen, wandelen, tekenen)
– Geef ruimte voor eigen tempo, ook als anderen het niet snappen
En vergeet jezelf niet: sensitief opvoeden vraagt ook zelfzorg. Juist ouders van intense kinderen hebben baat bij pauzes, steun en mildheid naar zichzelf.
De kracht van intensiteit.
Hoogbegaafde kinderen zijn vaak intuïtief, zorgzaam en creatief. Ze stellen verrassende vragen, voelen sferen feilloos aan en zien verbindingen waar anderen aan voorbijgaan. Dat is prachtig, als ze de ruimte krijgen om zichzelf te zijn.
In de juiste omgeving bloeien deze kinderen op. Als ze zich veilig voelen, begrepen worden en ruimte krijgen om hun unieke manier van zijn te ontwikkelen. En jij als ouder speelt daarin een sleutelrol.
Je hoeft het niet alleen te doen.
Het begeleiden van een kind dat intens denkt en voelt kan veel vragen. Het is geen lineair pad, en er is geen standaardaanpak. Soms heb je vragen, bots je op onbegrip of twijfel je aan jezelf. Dat hoort erbij.
Bij Bureaubegaafd begrijpen we deze intense gevoeligheid. We luisteren, spiegelen en denken mee. Zodat jij als ouder kunt blijven staan, zacht en stevig tegelijk. En je kind mag leren dat intensiteit niet ‘te veel’ is, maar een kracht die gedragen mag worden.
Want een kind dat zichzelf begrijpt en zich gezien voelt in zijn hele zijn, hoofd én hart, groeit op met vertrouwen. En dat is misschien wel het mooiste wat je kunt meegeven.
Met hartelijke groet,
Team Bureaubegaafd
