Opvoeden buiten de lijntjes
Tijdens de schrijfles moet hij een blad vol letters maken. Zijn potlood drukt bijna door tot de laatste bladzijde. Dat de juf allang bij de laatste zin is, hoort hij niet. Zijn punt breekt. Hij kijkt op, schuift zijn boek van tafel en zoekt de blik van de juf.
Even later zitten we in een klein lokaal vol knutselmaterialen. We wroeten met onze handen in een bak rijst, gooien met zachte balletjes: eerst dichtbij, dan verder weg, hoger, onder ons been door. In de rijst schrijven we letters, daarna woorden. Lange woorden passen niet in de bak, dus pakken we papier. Daar verschijnen zinnen en uiteindelijk een zelfverzonnen lied.
Gezien worden in wat er speelt
Hoogbegaafde kinderen laten vaak gedrag zien dat je als ouder of leraar kunt interpreteren als onwil of verzet. Maar meestal is het een signaal: dit past niet bij mij, dit voelt niet goed, dit kan anders.
De basis ligt in de relatie. In écht gezien en gehoord worden. Een kind voelt zich veilig wanneer het weet dat er iemand naast hem staat die probeert te begrijpen, die nieuwsgierig is en die zijn binnenwereld serieus neemt.
Meebewegen in wat wél werkt
Soms betekent dit dat een kind niet alle instructies volgt of niet nóg een keer dezelfde herhaling hoeft te maken. Voor hoogbegaafde kinderen is autonomie essentieel: de ruimte krijgen om keuzes te maken en invloed te hebben.
Waar gaat het hoofd wél van nadenken? Wat kan worden overgeslagen? Waar kan verdieping of een eigen project ontstaan? Een onderzoekje, een creatieve invalshoek of een apart moment in de week kan het verschil maken. Kleine gebaren en afspraken helpen ook: een blik, een seintje, of een getekend geel boos monstertje uit Het kleurenmonster dat duidelijk maakt dat het nu écht even niet meer past.
Ervaren dat je iets kan
Competentie groeit niet van nog een extra werkblad herhalen. Competentie groeit wanneer een kind ervaart: ik kan dit, ik begrijp dit, en ik mag laten zien wat ik kan.
Dat kan door uitdagendere vragen te stellen, een nieuw onderwerp te verkennen of ruimte te bieden voor creativiteit. Als kinderen ervaren dat hun talenten en nieuwsgierigheid serieus genomen worden, groeit hun zelfvertrouwen én hun motivatie.
Samen betekenis geven
Kinderen laten vaak in gedrag zien dat er vanbinnen iets gebeurt waar ze nog geen woorden voor hebben. Het vraagt relatie om het te zien, autonomie om het serieus te nemen en competentie om samen te ontdekken wat er wél werkt.
Zo ontstaat er onderwijs – en opvoeding – die verder gaat dan het afvinken van taken. Onderwijs dat betekenis geeft, dat kinderen uitnodigt hun stem te laten horen, juist ook wanneer ze iets anders nodig hebben.
Nieuwsgierig geworden?
Wil je meer ontdekken over hoe relatie, competentie en autonomie in de praktijk werken?
Meld je dan aan voor onze workshop voor professionals “Relatie, competentie en autonomie, nét even anders” – kijken achter het gedrag van hoogbegaafde kinderen.
Met hartelijke groet,
Kim van Haeften, Team Bureaubegaafd
