Hoogbegaafde jongeren begeleiden
Intens gehoord in een volle puberteit
Intens voelende jongeren hebben een diep verlangen om écht gehoord te worden. In de puberteit, wanneer emoties krachtiger binnenkomen en gedachten alle kanten tegelijk uitwaaieren, wordt dat verlangen nog sterker. Hun hoofd lijkt soms op een snelweg vol vertakkingen, bochten en kruispunten die allemaal tegelijk openstaan. Voor ouders voelt het alsof er geen rem zit op die stroom van emoties en ideeën. Dat kan overweldigend zijn, zowel voor de jongere zelf als voor de omgeving.
Wanneer het hoofd te vol raakt
Raakt het hoofd overvol, dan reageert het lichaam automatisch: vechten, vluchten, bevriezen of over-aanpassen. Het is geen drama of onwil, maar een signaal van een brein dat het even niet meer aankan. In zulke momenten helpt praten meestal niet. Wat wél helpt, is rust en afstand: even uit elkaars energie stappen. Daarna ontstaat opnieuw ruimte om elkaar te vinden.
Voor ouders is het belangrijk om die signalen te leren herkennen, zelf ook te ademen en hun kind de tijd te gunnen. Juist in de rust wordt verbinding opnieuw mogelijk.
Ken jezelf, en elkaar
Om de intensiteit van je puber te kunnen begeleiden, is zelfkennis onmisbaar. Welke overtuigingen draag jij mee uit je eigen jeugd? Hoe kleuren die jouw reacties nu?
Blijf nieuwsgierig. Stel vragen zonder oordeel: “Wat gebeurde er voor jou?” of “Wat heb je nu nodig?” Het vraagt moed om stilte te verdragen en emoties er simpelweg te laten zijn. Voorbij het gedrag ligt de echte behoefte. Dáár begint intrinsieke motivatie.
Motivatie in een systeem dat niet altijd past
Hoogbegaafde jongeren bruisen vaak van ideeën, maar bewegen zich in een schoolsysteem dat niet altijd bij hen aansluit. Dat kan frustratie geven. Samen kun je onderzoeken waar wél ruimte is, welke kaders helpend zijn en bij wie je terecht kunt als het schuurt. Eén vertrouwenspersoon kan al het verschil maken.
Belangen op tafel leggen
Jongeren willen graag gelijkwaardig behandeld worden, maar dragen nog niet dezelfde verantwoordelijkheden als volwassenen. Dat kan botsen. Het helpt om belangen expliciet te maken, die van de jongere én die van de ouders. Gewoon open: “Dit is belangrijk voor mij.”
Vanuit die openheid kun je samen kijken hoe nu verder. Zo ontstaat mede-eigenaarschap, en dat betekent ook verantwoordelijkheid nemen.
Balans tussen kaders en autonomie
Pubers verlangen naar vrijheid, maar hebben duidelijke kaders nodig. Die balans vind je door afspraken te maken op rustige momenten, tijdens een wandeling, een autorit of een gesprek zonder tijdsdruk.
Check altijd eerst bij jezelf of je kalm genoeg bent om het gesprek te voeren. Vraag ook bij je kind of er ruimte is om te praten. Vanuit rust kun je samen concreet worden: wat helpt, wat juist niet, en hoe ziet dat er in de praktijk uit? Het is steeds opnieuw zoeken en bijstellen.
Samen leren en groeien
Intens voelende jongeren hebben scherpe antennes en beleven hun binnenwereld vaak intens. Dat vraagt veel, maar biedt ook kansen. Je kunt samen ontdekken wat werkt, leren dat fouten erbij horen en telkens opnieuw de verbinding zoeken.
Relatie is daarbij onmisbaar: er écht zijn voor elkaar. Autonomie geeft ruimte om keuzes te maken. Kaders zorgen voor duidelijkheid en voorspelbaarheid.
En telkens weer komt de vraag terug: “En hoe nu verder?”
Hartelijke groet,
Kim van Haeften, Team Bureaubegaafd
